Patañjali geeft ons een aanwijzing in de Yoga Sutra’s om Samtosha, tevredenheid, te beoefenen. Samtosha is in vrede zijn, in aanvaarding zijn met dat wat is, zodat de geest tot rust komt en we helder kunnen zien dat we vast zitten in een diep ingesleten gewoontepatroon om het ongemak te vermijden en het gemak te behouden. En dat beoefenen van Samtosha doen we niet alleen op de yogamat, maar ook in het dagelijkse leven. En niet alleen vandaag, maar ons hele leven, Samtosha beoefenen is een levenswerk. Als we een yogahouding aannemen dan is er een ongemak: een rekking of strekking, druk of inspanning, er is altijd een ongemak. Als we nu heel wakker aanwezig blijven bij dat ongemak met een mentale houding van tevredenheid, van aanvaarding, dan komt er ruimte. Ruimte in de aandacht, je zoomt als het ware uit en verschijnt ook het gemak in de houding in die aandacht. Tegelijkertijd met het ongemak, het is er allebei, tegelijkertijd. En merk je dat het ongemak komt en gaat, het gemak komt en gaat. Je hebt als het ware plaats genomen achter de waterval. Die waterval van sensaties, verlangens, emoties en gedachten die komen en gaan. Door tevredenheid te oefenen neem je plaats áchter de waterval, laat je je er niet in meesleuren. We identificeren ons niet langer met onze sensaties in het lichaam, met onze verlangens en onze gedachten die daaruit voort komen. Die keuze hebben we en maken we door Samtosha te beoefenen.

We zijn bezig dat diep ingesleten gewoontepatroon van het najagen van geluk bewust te maken. Het gewoontepatroon om het onprettige, het ongemak te vermijden en het prettige, het gemak vast te houden. Want dat is precies wat ons vastzet, gevangen houdt, wat ons doet lijden. Door nu te verstillen in de yogahouding en heel wakker en alert bij het ongemak te zijn wat we ervaren in de houding, kunnen we ons verlangen opmerken, onze neiging om meteen te reageren op dat wat er is. En beginnen we op te merken dat het ongemak komt en gaat, het gemak komt en gaat. En dat het ongemak vermijden en het gemak vasthouden  onmogelijk is en dus een conflict oplevert met alle spanning van dien. Patañjali schrijft in de Yoga Sutra’s met welke mentale houding we kunnen oefenen. Hij nodigt ons uit om te oefenen met Samtosha.  Samtosha betekent letterlijk tevredenheid. En dan niet tevredenheid mét iets, want dan zit je weer vast in dat najagen van geluk. Die tevredenheid kennen we wel, als je lekker op een terrasje zit met een goede vriend, of je ziet een mooie zonsondergang, of je nuttigt een heerlijke maaltijd… Patañjali bedoelt tevredenheid zonder iets. In het woord tevredenheid zit het woord vrede, hij bedoelt dan ook, in vrede met dat wat ís. In aanvaarding met dat wat is, of dat nu een gemak of een ongemak is. Hij vraagt ons: oefen tevredenheid, op ieder moment van de dag. In aanvaarding met dat wat is. En dat is niet in een gelatenheid waarin alles je maar overkomt, want is er iets wat je kunt veranderen, verander het, maar is er iets wat je niet kunt veranderen, aanvaard het. In vrede, in aanvaarding zijn met dat wat is. Oefen Samtosha. Zodat we vrij zijn.

We willen allemaal hetzelfde: we willen gelukkig zijn, blij, lekker in ons vel zitten, we willen vrij zijn. Om dat te bereiken zijn we de hele dag bezig om het prettige, het gemak vast te houden en het onprettige, het ongemak te vermijden. En precies dat vasthouden en vermijden zet ons vast. Dat is wat ons bindt, dat is wat ons doet lijden. Dat proces van vasthouden en vermijden is een diep ingesleten gewoontepatroon geworden, dat bovendien zo razendsnel gaat dat we het niet eens meer door hebben dat we daar continue mee bezig zijn. Yoga biedt ons de mogelijkheid om dat proces uiteen te rafelen. Door in de houdingen te vertragen en te verstillen, kunnen we het ongemak gaan waarnemen. Door nu dat ongemak te laten, er niet meteen op te reageren, rafelen we dat proces uiteen en kunnen we het verlangen opmerken wat daaruit ontstaat. Het verlangen, de neiging om weg te bewegen. Ofwel fysiek, ofwel in aandacht ofwel door vermijdend te oefenen, ofwel door heel erg je best te doen, of door het ongemak weg te ademen. Yoga nodigt je uit om heel wakker en alert bij dat ongemak te blijven, met open aandacht, zodat we helder inzicht krijgen in dat proces van vasthouden en vermijden. En als je erbij kan blijven met open aandacht dan zul je merken dat het ongemak een dynamisch gebeuren is, iets dat komt en gaat. Net zoals het gemak in ons leven komt en gaat.