Pranayama wordt wel vertaald met adembeheersing. Met dien verstande dat de adem de drager van prana is. En prana betekent levensenergie. Dus pranayama zou je ook kunnen vertalen met energie beheersing. Door de adem te beheersen neem je optimaal energie op en kun je deze optimaal behouden. Vaak verliezen we of nemen we te weinig energie op door onze manier van ademen. De yogaleer geeft om te beginnen drie aanwijzingen om de levensenergie te beheersen:

1. In en uit ademen door de neus. De adem door de neus legt een langere weg af, wordt verwarmd en gefilterd, en is gedoseerd en beheerst. Dat geeft een optimale opname en minimaal verlies van energie.

2. De buik betrekken bij de adem. Een diepe buikadem activeert het middenrif, een grote ‘ademspier’ die de romp in tweeën snijdt. De buikadem is de meest functionele en bovendien een kalme adem.

3. De uitademing verlengen ten opzichte van de inademing. Inademen is energie opdoen, uitademen is oude energie afvoeren en tevens herstellen, loslaten, ontspannen. Dit kun je in de yogabeoefening doen met behulp van de Rama mantra. Door bijvoorbeeld eenmaal de Rama mantra te reciteren bij de inademing en tweemaal bij de uitademing, uiteraard in jezelf, verleng je de uitademing.  

In de volledige adem komen deze drie elementen mooi bij elkaar: Inademend de buik en bekkenbodem loslaten, van daaruit de flanken breed, de borst ruim, uitademend de borst ontspannen, de flanken komen wat terug, actief de navel naar binnentrekken en als je wilt, de hele bekkenbodem aanspannen; in en uit door de neus op het ritme van de Rama mantra in de verhouding 1:2. Merk hoe je na de volledige adem wakker, helder en alert bent. Merk hoe je verbonden bent met de aarde, de ruimte rondom en de kosmos. Helemaal aanwezig, helemaal in balans.

Het is weer die tijd van het jaar: carnaval is geweest en de vastenperiode van 40 dagen is in gegaan. Vanaf aswoensdag (6 maart) tot Pasen is een periode van 40 dagen, precies de tijd die nodig is om de geest te onthechten. Wil je graag minderen met koffie, suiker, alcohol enz. dan is nu het moment om dat te doen. Door het 40 dagen helemaal niet te nemen zul je je hoogstwaarschijnlijk veel beter voelen. Maar waar het vooral omgaat is dat we de komende vastentijd onze geest trainen en dan met name de WIL. Door te vasten leer je de wil te beheersen en besturen zodat je niet langer geleefd wordt door je conditioneringen. Er ontstaat inzicht in ons continue vermijden van ongemak en najagen van gemak.

De wil of te wel het ik-besef is ontstaan toen de mens zich is gaan oprichten, waarmee hij zich tegenover de natuur heeft geplaatst. Fysiek is dat gebeurd in het gebied van de lendenwervels met de overgang naar de borstwervels met de uitstraling naar de flanken. Het gebied van derde chakra. Het ik-besef of het ‘ik wil’ is een kracht die ons helpt recht op ons doel af te gaan en te verwezenlijken. Maar als het ‘ik wil’ te groot wordt en ons leven bepaalt dan verliezen we het Al-besef, het besef dat wij deel uitmaken van het Al, het éénzijn. Het vereist inspanning om de wil te beheersen en besturen want die wil richt zich graag op de onderste twee chakra’s waarin voedsel en genot een rol spelen. Het vereist inspanning om de energie van derde chakra naar vierde chakra te brengen, naar het gebied van het hart, van onvoorwaardelijke liefde en compassie. 40 dagen vasten is dan een uitermate geschikte oefening maar ook zeker een uitdaging.

Zo aan het einde van de winter merken we dat ons energieniveau laag is, zeker als de zon gaat schijnen en we die kracht ervaren van de zonne-energie. Ook de adem verschaft ons energie. De adem is de drager van prana en prana is levensenergie. De adem beïnvloedt ons energiepeil, ons denken en onze stemming. Zoals je ademt zo denk je, zo voel je je. Maar andersom ook: zoals je denkt en voelt, zo adem je. De adem is de verbinding tussen  lichaam en geest. Een diepe buikadem, m.a.w. het betrekken van de buikholte bij de adem, is de meest functionele adem maar ook de meest kalme adem. Is de adem kalm dan is de geest kalm, en dat is het doel van yoga, een kalme geest, zodat we helder kunnen schouwen.

Die diepe buikadem verkrijgen we door simpelweg de onderrug te ontspannen en de buik- en bekkenbodemspieren te trainen zodat de begrenzing aan de bovenkant van de buikholte, het middenrif, optimaal kan uitslaan. En dan volgt vanzelf een volledige adem, die inademend diep in de onderbuik start, vandaaruit doorgaat tot in de flanken en van daaruit tot in de borst. Dus ook de flanken (zijkant van de ribbenkast) mogen flexibel zijn, ruimte geven aan die adembeweging. Inademend verbreden ze en zetten uit, uitademend komen de ribben weer terug. Het middenrif krijgt dan alle ruimte.