Onze onderrug en bovenrug werken als twee communicerende vaten, ze beïnvloeden elkaar. Maar of we nu de onderrug of bovenrug willen mobiliseren, waar het om gaat is de buiten liggende bewegingsspieren te ontspannen zodat de dieper gelegen houdingsspieren actief worden. Een kenmerk van bewegingsspieren is dat ze na inspanning moe worden, ze dienen te herstellen. Als we de bewegingsspieren van onze rug inzetten om ons lichaam te dragen, dus als houdingsspieren inzetten, dan is er continue aanspanning en geen herstel. De spieren raken overbelast, worden stroef, stijf en de rug krom. Kenmerk van houdingsspieren is dat ze niet moe worden, ze kunnen ons lichaam moeiteloos dragen, en dat geeft stabiliteit en lichtheid in de houding. De houdingspieren bevinden zich langs en door de hele wervelkolom, maar ook de dieper gelegen bekkenbodem-, buik en rugspieren, vormen samen met het hele middenrif de ‘inner tube’, in yoga taal de uddiyana en mula bandha, een geheel van houdingsspieren. Als de inner tube actief is en ons draagt is er ruimte voor een diepe buikadem. De adem die ons thuis laat zijn in onszelf, ons stabiel laat voelen, goed geaard. En tegelijkertijd een moeiteloosheid en lichtheid in de houding die ruimte geeft voor het beoefenen van maitri (vriendelijkheid bij geluk) en karuna.

Terugkomend op sutra 1.33 uit Yoga Sutra’s van Patañjali:

“Maitri -karuna-mudita-upeksanam sukha-dukha-punya-apunya-visayanam bhavanatas-citta-prasadanam“ komen we bij karuna.

Karuna wordt vertaald als medelijden, spijt. Patañjali vraagt ons medelijden bij pijn op te roepen. Iyengar vertaald het als : mededogen bij lijden. M.a.w. het cultiveren van mededogen jegens mensen die lijden, het ontwikkelen van compassie. Compassie geeft ons het inzicht dat we allemaal in hetzelfde schuitje zitten, we lijden allemaal aan het leven. Door in te zien dat alles vergankelijk is, terwijl we ons hechten.   Bovendien hebben we geen intrinsiek bestaan, we zijn allemaal afhankelijk van elkaar. Niet afgescheiden. Laat de geest sereen worden door maitri en karuna te beoefenen.

Oefen vanuit het hart, niet vanuit het hoofd. Patanjali adviseert ons Maitri te beoefenen: vriendelijkheid bij geluk oproepen. Opdat de geest sereen wordt en het hart kan openen. Het hart is de toegangspoort tot het Zelf. Fysiek betekent dat achteroverbuigingen maken zodat de borststreek zich kan openen. De borststreek is vierde chakra gebied: gebied van onvoorwaardelijke liefde, mededogen en vreugde. We zien dat als onze bovenrug krom is, we niet bij vreugde kunnen komen. We kunnen dan op een stripje gaan liggen om dit gebied wat meer te openen. Maar die kromme, gespannen bovenrug komt vaak uit een gespannen onderrug. De wervelkolom in de onderrug heeft een natuurlijke holling. Als de onderrug in het staan of zitten afgevlakt wordt, het bekken naar voren gebracht dan zetten we de onderrug-, de bil- en de bovenbeenspieren continu onder spanning. De bovenrug compenseert die beweging door rond te worden, de nek moet compenseren met een knik. Kortom: spanning in de hele rug t/m de nek. Het is dus zaak de onderrug te ontspannen voordat we een achteroverbuiging gaan maken.

Tegelijkertijd dienen we de dragende delen te activeren, namelijk de bekkenbodem(mula bandha) en het middenrif(uddiyana bandha). Dat doen we door tonus te brengen in de voorkant van de bekkenbodem en de ribboog in te nemen. De buitenliggende bewegingsspieren ontspannen, de dieper gelegen houdingspieren actief. Vanuit deze rechte, mobiele rug kunnen we ons overgeven aan achteroverbuigingen. Kunnen we vreugde ervaren zonder het contact met de aarde te verliezen.

Beoefen yoga iedere keer alsof het de allereerste keer is. In het Zenboeddhisme zeggen ze: “Zenmind is a beginnersmind”. Dat betekent oefenen vanuit het hart en niet vanuit het hoofd. Door telkens naar binnen te keren en te voelen en ervaren van binnen, waarbij de ademdynamiek de leidraad is. Telkens terugkeren naar de adem in het lichaam laat ons telkens terugkeren in het hier en nu. En is iedere ervaring de allereerste keer. Oefenen vanuit het hart opent de poort naar het Zelf, naar onze Boeddhanatuur, naar onze essentie, dat wat we werkelijk zijn.

Maar als we oefenen vanuit de herinnering, of vanuit verwachtingen, of met bepaalde aannames en kennis, dan oefenen we vanuit het hoofd. Yoga leert ons deze wervelingen van de geest stil te leggen.  Door het 8-voudige pad te volgen, beschreven door Patañjali in de Yoga Sutra’s.  Bovendien geeft hij ons advies beschreven in sutra1.33 om onze geest te kalmeren en ons hart te openen:

 “Maitri -karuna-mudita-upeksanam sukha-dukha-punya-apunya-visayanam bhavanatas-citta-prasadanam“

 Vertaling van het eerste deel : de geest wordt sereen door vriendelijkheid bij geluk op te roepen”. Maitri betekent letterlijk vriendschap, vriendelijkheid, welwillendheid. Vriendelijkheid beoefenen bij geluk. We kennen allemaal wel dat gevoel als iemand iets heeft wat jij ook graag wilt hebben. Of je gunt het de ander niet omdat je jezelf te kort voelt gedaan. Jaloezie of afgunst zijn geen onbekende gevoelens. Patañjali schrijft dat dit vergif is wat de geest laat wervelen en raadt ons aan het tegenovergestelde te oefenen. Vriendelijkheid cultiveren jegens mensen die gelukkig zijn, zodat de geest verstild en het hart verzacht. De poort gaat open naar onze essentie.