Rust vinden in jezelf, de wervelingen van de geest stilleggen, dat doen we door die drie-eenheid van lichaam, adem en geest in te zetten. De adem is dan de verbinding tussen lichaam en geest. En de adem heeft een directe invloed op de geest, want als de adem kalm is, is de geest kalm. Andersom natuurlijk ook: als de geest kalm is , is de adem kalm.

Patañjali beschrijft in de Yoga Sutra’s hoe we door pranayama (=adembeheersing) de geest kunnen kalmeren. Ervan uitgaande dat we allemaal een natuurlijk, functionele adem hebben. Een natuurlijk, functionele adem is een adem diep in de onderbuik, lang, rustig en vloeiend, met een inademing van minimaal 4 seconden. We zijn allemaal geboren met een natuurlijke adem, dat is ook goed zichtbaar bij de buikjes van baby’s die zo op en neer gaan op het ritme van de adem. Maar door onze leefstijl (weinig bewegen) of trauma’s of langdurige stress in ons leven ademen de meesten van ons hoog, kort, of met horten en stoten. Met alle gevolgen van dien. Het is dus zaak dat we allereerst de adem diep in onze onderbuik kunnen ervaren voordat we aan pranayama gaan beginnen.

Je zou kunnen beginnen met het lichaam te ontspannen door de rug te mobiliseren, want vaak zie je dat onze ruggen een soort harnassen zijn zonder dat we dat zelf in de gaten hebben. Als de rug weer mobiel wordt, door te liggen op rolletjes of de strip, heeft dat direct effect op de ruimte in het lichaam voor de adem. Want het hele lichaam werkt mee aan die natuurlijke, functionele adem. Maar ook door de aandacht in de onderbuik te brengen, helpt ons de adembeweging te ervaren in die onderbuik. Dus door lichaam en geest in te zetten kunnen we de adem veranderen. En door de adem te veranderen, veranderen we lichaam en geest.

Thuiskomen in jezelf, goed geaard in jezelf, met twee voeten op de aarde, in balans, in evenwicht zijn geeft rust en vrede. Dat betekent dat je naar binnen moet keren. Maar onze zintuigen en het denken trekken ons voortdurend naar buiten. Zeker in deze maatschappij waarin we leven met enorm veel prikkels die onze zintuigen en het denken continue bombarderen. En dan denken we dat we rust en vrede buiten onszelf kunnen vinden. Want als we nu maar een aardige baas hadden, of niet dagelijks in de file hoefden te staan of het niet zo druk zouden hebben, dán zouden we pas rust vinden. Maar rust en vrede kunnen we alleen maar binnen onszelf vinden.

Yoga leert ons hoe we naar binnen kunnen keren, hoe we de zintuigen naar binnen kunnen trekken (Pratyahara) en hoe we het denken kunnen beheersen en kalmeren. Door (zoals we nu in de lessen doen) de aandacht te richten in de onderbuik en daar de adem gewaar te zijn. En vanuit de onderbuik door de contactpunten met de aarde heen te ademen. Dan land je als het ware in jezelf, kom je thuis in jezelf. In het dagelijkse leven kun je telkens wanneer je de neiging hebt om verstrooiing te zoeken (op je mobiel te kijken) met de aandacht naar de onderbuik gaan om daar de adem te voelen. Dan keer je naar binnen, naar het hier en nu. Kom je thuis in jezelf en vind je rust en vrede. Dus de vaak gehoorde smoes dat je geen rust hebt om yoga te doen is de wereld op zijn kop: yoga leert je juist hoe je rust en vrede kunt ervaren in jezelf.

We gaan weer yoga doen. Het is goed je nog eens af te vragen: Wat is yoga? Of wat betekent yoga voor mij?

Patañjali verwoordt het prachtig poëtisch in de Yoga Sutra’s.

“Yoga is het stilleggen van de wervelingen van de geest, dan is het ziende thuis in zichzelf”.

Het klinkt wellicht ingewikkeld, maar het betekent eigenlijk niets anders dan dat we de geest kalmeren zodat we rust en ruimte hebben om helder te kunnen zien wie we zijn en wat we te doen hebben in dit leven. En dan beschrijft hij hoe we dat in de praktijk kunnen brengen door de drie-eenheid van lichaam, adem en geest te trainen en te beheersen. Als we bijvoorbeeld telkens diep in de onderbuik de inademing laten ontstaan en van daaruit de uitademing door de contactpunten van het lichaam met de aarde heen laten stromen, gebeurd er van alles.

Ten eerste door de aandacht in de onderbuik te vestigen bij de inademing valt het centrum van de geest (de aandacht) samen met het centrum van het lichaam (je Hara punt). Dat brengt je in balans, in evenwicht. Bovendien als je de aandacht koppelt aan de adem in het lichaam, kom je in het hier en nu, want het lichaam is hier en de adem is nu. Niet in het verleden, niet in de toekomst maar in dat wat er is, het hier en nu. Alweer, dat brengt rust en evenwicht. En door dan uit te ademen door de contactpunten met de aarde heen ontstaat er een stroming van energie in het lichaam, vanuit de onderbuik door het lichaam de aarde in. Je ademt natuurlijk geen lucht in je onderbuik of door de rest van je lichaam, maar door dat te voelen en te visualiseren breng je een energiestroom op gang, een energie die van levensbelang is, geheten Prana. En dat brengt vitaliteit in het lichaam. Bovendien laat die uitademing de aarde in het lichaam meegaan met de zwaartekracht waardoor er een diepe ontspanning ontstaat. Ontspanning in de inspanning die de houding van je vraagt. Die het leven van je vraagt. En ontspanning geeft ruimte in het lichaam, in de adem en in de geest. Een ruime geest is een kalme geest. Een kalme geest is open en helder. Kan helder onderscheid maken, kan werkelijk zien. Dat is yoga.