Pranayama is het beheersen van levensenergie, het beheersen van de adem. De volledige adem is een pranayama waarbij de buik actief betrokken wordt bij de adem. Een diepe buikadem is de basis van adembeheersing, waarbij het middenrif optimaal kan uitslaan. Er is dan een optimale opname van zuurstof waardoor de geest helder en kalm wordt. En dat is Yoga: het stilleggen van de wervelingen van de geest. Als dan ook nog de uitademing verlengd wordt t.o.v. de inademing, komt de geest helemaal tot rust. Want inademen is energie opdoen, actief worden, uitademen is loslaten en ontspannen.

Adembeheersing betekent dat we in en uitademen door de neus. De adem legt dan een langere en beheerste weg af, waarbij de koele inademing langs de hersenhelften stroomt en de hersenen koelt, wat alweer, de geest kalmeert. “Hou het hoofd koel” betekent dan ook, een kalme, rustige geest. De Yogi’s hebben ontdekt dat we wisselend wat meer door het ene neusgat ademen en dan weer door het andere. Er is telkens één neusgat dominant. Als we door het linkerneusgat ademen stroomt de koele lucht langs de linkerhersenhelft. De rechterhersenhelft is dan actiever die correspondeert met de linkerkant van het lichaam. Dat is de maankant, Chandra, de kant van emotie, intuïtie, de non-verbale kant, de kant van reflectie. Als we door het rechterneusgat ademen koelen we de rechterhersenhelft. De linkerhersenhelft is dan actiever die correspondeert met de rechterkant van het lichaam. Dat is de zonnekant, Surya, de kant van het ratio, verbaliteit, logica, activiteit. Op het moment dat er gewisseld wordt van ademstroom is er even balans. Maar dat is vaak kort en wordt niet altijd opgemerkt.

De yogi’s hebben een pranayama ontwikkeld, de Nadi Shodana Pranayama, waarbij we wisselend door beide neusgaten ademen en beiden kanten in balans brengen. Bovendien stroomt dan de adem door de 3 energetische hoofdkanalen, de nadi’s, ook wel bekend als meridianen. Als we door het linker neusgat ademen stroomt de adem langs de linkerzijde van de wervelkolom, het linkerkanaal: Ida. Als we door het rechterneusgat ademen stroomt de adem langs de rechterzijde van de wervelkolom, door het rechterkanaal: Pingala. Als we daarna door beide neusgaten ademen we door het centrale kanaal in de wervelkolom: Sushumna. Openen we en reinigen we de energiekanalen dan kan prana optimaal stromen door ons hele wezen. Dan voelen we ons rustig en in balans, de geest kalm. Het ziende thuis in zichzelf.

Pari betekent rondom, purna betekent vol, overvloedig maar ook voltooid. Pranayama betekent beheersing van levensenergie waarbij de adem de drager is van levensenergie. Dus pari purna pranayama betekent vrij vertaald: de volledige adem. De uitvoering gaat als volgt: bij de uitademing word krachtig de navel ingetrokken, zodat bij de inademing de buikwand optimaal losgelaten kan worden, het middenrif zakt en de longen volledig vult, met de borst er actief uit getild zonder de schouders te heffen. Uitademend ontspant de borst, de navel krachtig ingetrokken, inademend buik los, borst er actief uit tillen, enz. enz. De volledige adem heeft zowel effect op het lichaam als op de geest. Lichamelijk is er bij de inademing optimale vulling van de longen tot in de longtoppen zodat er optimale opname van zuurstof is waar alle cellen in ons hele lichaam van profiteren. Bij de uitademing word ook het restje lucht wat bij een normaal adempatroon achterblijft in de verre longtoppen er helemaal uit geduwd zodat de longen helemaal ververst worden. Die optimale opname van zuurstof in de hersenen heeft ook invloed op de geest: de geest wordt helder en stil. Precies het doel van yoga, zodat we helder kunnen zien wie we werkelijk zijn. De volledige adem is tevens een spiegel voor ons: wellicht ontdekken we dat we niet de volledige capaciteit van de adem kunnen benutten door emotionele en fysieke blokkades. Of ontdekken we dat de wil onbekende gebieden in ons niet kan ontsluiten. Tegelijkertijd kan deze ademoefening ons helpen onze geestelijke vermogens te ontwikkelen. De volledige adem is een pranayama die je bij voorkeur onder begeleiding aanleert, met als advies: oefen met vreugde en aandacht.

Een vrij lichaam geeft ruimte voor een vrije adem, geeft ruimte aan een vrije geest. En een vrije geest is een kalme en vredige geest. Zodat we helder zien wie we zijn en wat we te doen hebben. En dat is yoga: “Yoga is het stilleggen van de wervelingen van de geest. Dan is het ziende thuis in zichzelf”. (Uit Yoga Sutra’s van Patañjali). Dus het lichaam vrij, goed uitgelijnd zodat er een natuurlijke vrije adem is. En die natuurlijke adem ervaren we dan van onderaf: de inademing zet de onderbuik, de bekkenbodem en onderrug wat uit (onderste ademruimte) en van daaruit de flanken (middelste ademruimte) en vandaaruit de borst, bovenrug, oksels en sleutelbeenderen (bovenste ademruimte). Dit in tegenstelling tot ons dagelijkse adempatroon of als we stress ervaren. Dan ervaren we de adem van bovenaf, hoog en oppervlakkig in de borst. Hoe minder we ons bemoeien met die natuurlijke ademstroom, hoe vrijer de adem.

De yogi’s nu hebben ontdekt dat als we juist de adem gaan beheersen door pranayama, we een kortere route nemen naar de verstilling van de geest. Prana betekent levensenergie. Yama betekent beheersing. Pranayama is dan beheersing, zoals je een taal beheerst, van prana. De adem is de drager van prana, dus vrij vertaald betekent pranayama adembeheersing. De volledige adem is een pranayama waarbij we die natuurlijke adembeweging van onderaf stimuleren door actief de buikspieren te betrekken bij de adem. Inademend de buik los (spieren kun je niet de opdracht geven om lang te worden, alleen maar om los te laten) en van daaruit de flanken verbreden, alwaar de tussenribspieren belangrijke ademspieren zijn, en van daaruit de borst breed, zonder de schouders op te trekken! Het middenrif , de grootste ademspier heeft dan ruimte om te zakken, wat de longen naar beneden trekt en vult. Uitademend kan op twee manieren, de eerste is eerst de borst ontspannen en dan actief de navel intrekken, de tweede manier is om eerst de navel in te trekken en dan de borst te laten zakken. Hoe harder we de navel in trekken, de buikspieren actief verkorten en naar binnen trekken, hoe dieper we de buik daarna los kunnen laten, de inademing naar binnen kan stromen en de hele longen gevuld kunnen worden tot in de hoge longtoppen.  Er is dan optimale opname van zuurstof, de geest wordt helder en stil.