Pranayama is het beheersen van levensenergie, het beheersen van de adem. De volledige adem is een pranayama waarbij de buik actief betrokken wordt bij de adem. Een diepe buikadem is de basis van adembeheersing, waarbij het middenrif optimaal kan uitslaan. Er is dan een optimale opname van zuurstof waardoor de geest helder en kalm wordt. En dat is Yoga: het stilleggen van de wervelingen van de geest. Als dan ook nog de uitademing verlengd wordt t.o.v. de inademing, komt de geest helemaal tot rust. Want inademen is energie opdoen, actief worden, uitademen is loslaten en ontspannen.

Adembeheersing betekent dat we in en uitademen door de neus. De adem legt dan een langere en beheerste weg af, waarbij de koele inademing langs de hersenhelften stroomt en de hersenen koelt, wat alweer, de geest kalmeert. “Hou het hoofd koel” betekent dan ook, een kalme, rustige geest. De Yogi’s hebben ontdekt dat we wisselend wat meer door het ene neusgat ademen en dan weer door het andere. Er is telkens één neusgat dominant. Als we door het linkerneusgat ademen stroomt de koele lucht langs de linkerhersenhelft. De rechterhersenhelft is dan actiever die correspondeert met de linkerkant van het lichaam. Dat is de maankant, Chandra, de kant van emotie, intuïtie, de non-verbale kant, de kant van reflectie. Als we door het rechterneusgat ademen koelen we de rechterhersenhelft. De linkerhersenhelft is dan actiever die correspondeert met de rechterkant van het lichaam. Dat is de zonnekant, Surya, de kant van het ratio, verbaliteit, logica, activiteit. Op het moment dat er gewisseld wordt van ademstroom is er even balans. Maar dat is vaak kort en wordt niet altijd opgemerkt.

De yogi’s hebben een pranayama ontwikkeld, de Nadi Shodana Pranayama, waarbij we wisselend door beide neusgaten ademen en beiden kanten in balans brengen. Bovendien stroomt dan de adem door de 3 energetische hoofdkanalen, de nadi’s, ook wel bekend als meridianen. Als we door het linker neusgat ademen stroomt de adem langs de linkerzijde van de wervelkolom, het linkerkanaal: Ida. Als we door het rechterneusgat ademen stroomt de adem langs de rechterzijde van de wervelkolom, door het rechterkanaal: Pingala. Als we daarna door beide neusgaten ademen we door het centrale kanaal in de wervelkolom: Sushumna. Openen we en reinigen we de energiekanalen dan kan prana optimaal stromen door ons hele wezen. Dan voelen we ons rustig en in balans, de geest kalm. Het ziende thuis in zichzelf.